Mr Damjan Jugović

Magistar diplomatije i bezbjednosti.

Izbori i prostor (prilika) između

„Najkvalitetniju argumentaciju stručni krugovi grade oko teze da izbore treba održati u istoj izbornoj godini, sa vremenskim rasponom između opštih i lokalnih izbora od minimum šest mjeseci. Kada se uzme u obzir cjelokupna situacija zamršenog sistema u kojem živimo, jednom pojedincu ne treba mnogo da shvati da bi to predstavljalo pozitivnu stvar u našem društvu…“

U Bosni i Hercegovini vremenski razmak između lokalnih i opštih izbora iznosi dvije godine. Uzimajući u obzir da političke kampanje kreću u najmanju ruku godinu dana pred izbore (iako najnovije izmjene Izbornog zakona to zabranjuju), da se zaključiti da je neki realan prostor za realizovanje promjena i reformi onaj postizborni period od godinu dana.

Nakon oktobarskih opštih izbora u 2022. godini najveći optimisti su predviđali formiranje vlasti na nivou države u najkraćem roku u skorijoj post-dejtonskoj istoriji. Uz to, treba istaći i da izborni zakon BiH predviđa velikodušan vremenski period od održavanja izbora do trenutka kada ih Centralna izborna komisija potvrdi. I sa najboljim predviđanjima za formiranje vlasti na državnom nivou, koje je usko vezano sa formiranjem vlasti na nivou entiteta i kantona, možemo zaključiti da se u Bosni i Hercegovini prostor za iskrenim i suštinskim promjenama javlja u periodu od pola godine. Ova zapažanja su rezultat prakse koja je pokazala da su izborne godine u pogledu ozbiljnih programskih aktivnosti izgubljene godine, a sa izvjesnom sigurnošću se može tvrditi i za period poslije izbora do formiranja vlasti. Međutim, u Bosni i Hercegovini se pokazalo da i pored teškoća u formiranju vlasti na svim nivoima, naši izabranici imaju probleme u vezi sa postavljanjem funkcionera u javnim preduzećima, odnosno, u narodu poznato kao, postizborna raspodjela plijena.

 

Gdje je tu prostor za reforme? Osim izjava bez mehanizama odgovornosti, bilo nakon izbora ili pod pritiskom međunarodnih predstavnika, i dalje smo daleko od stvarnih mjera koje bi pokrenule ustajali politički sistem, spriječile stagnaciju i zaustavile odliv mozgova, visoku nezaposlenost mladih i potencijalnu nestabilnost u BiH i regiji.

U 2025. godinu smo ušli s najavom otvaranja pregovora sa Evropskom unijom. Da li će se steći uslovi za pompezno najavljene reforme u ovakvom okruženju, gdje se samo misli na danas, a ne na sutra, ostaje da vidimo.

 

Posljednjih nekoliko godina aktuelizovano je i pitanje spajanja lokalnih i opštih izbora. Mogli su se čuti brojni komentari od političkih stranaka, CIK-a, međunarodnih predstavnika i civilnog sektora, koji su iznosili svoja mišljenja i  davali savjete u kom pravcu bi to trebalo da ide i zbog čega. Najkvalitetniju argumentaciju stručni krugovi grade oko teze da izbore treba održati u istoj izbornoj godini, sa vremenskim rasponom između opštih i lokalnih izbora od minimum šest mjeseci.

Kada se uzme u obzir cjelokupna situacija zamršenog sistema u kojem živimo, jednom pojedincu ne treba mnogo da shvati da bi to predstavljalo pozitivnu stvar u našem društvu, bar u domenu da se podrhtavanje nacionalističkih tla našeg prostora odgode na svake četiri godine, a ne svake druge. Turbulencije koje nosi izborni ciklus u Bosni i Hercegovini, koji garantuje političku nestabilnost, a kasnije u postizbornom periodu nefunkcionalnost i često institucionalne krize i blokade, ne predstavlja pozitivno tlo za prosperitet u bilo kom smislu.

Spajanje lokalnih i opštih izbora predstavlja značajan izazov, s obzirom da iziskuje mijenjanje čitavog niza zakona na svim nivoima, a i Ustav Bosne i Hercegovine, što zahtijeva jednu vrstu opštenacionalnog konsenzusa – nešto što do sada nije viđeno na našim prostorima. Svi dosadašnji pokušaji u vezi raspakivanja Ustava su bili osuđeni na neuspjeh. Da li je sazrelo vrijeme da se krene u takav „osinjak“ ili je možda najbolja opcija sačekati (istrpiti) još, što podrazumijeva i rast nezadovoljstva stanovništva opštim stanjem u društvu, svakako će vrijeme i situacija pokazati. Ono što su fakti vidljivi u demografskim pokazateljima, jeste da se rješenja nalaze izvan granica ove zemlje, u emigraciji. Demografiju i perspektive Bosne i Hercegovine neće poboljšati isključivo organizacija izbornog procesa u istoj godini, ali hoće otvoriti prilike da se sinhronizuju vlasti, i da ne moraju kontinuirano razmišljati u izbornim ciklusima, već i šire, ukoliko uopšte iko vizionarski razmišlja u ovoj zemlji.

februar 2025.

Prilikom korišćenja cijelog ili dijela teksta, potrebno je navesti ime autora i izvor sa kojeg ste tekst preuzeli (www.lobiranje.eu)